آییننامه اجرایی قانون ممنوعیت به کارگیری اسامی، عناوین و اصطاحات بیگانه
ماده ١- تعاریف، اصطلاحات و واژه‌های استفاده شده در این آییننامه به شرح زیر می‌باشد:
الف – قانون: قانون ممنوعیت به‌کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه مصوب ١٣٧٥
- – فرهنگستان: فرهنگستان زبان و ادب فارسی
- – اسم خاص: اسمی است که برای نامیدن شخص معین یا جای معین یا چیز معین به کار می‌رود.
د – روزنامه و سایر مطبوعات: نشریه‌های نوشتاری یا به صورت‌های دیگر که به‌طور مستقیم با نام ثابت و تاریخ و شماره ردیف، در زمینه گوناگون براساس قانون مطبوعات مصوب ٢٢/١٢/١٣٦٤ مجاز به انتشار می‌باشند.
هـ- گزارش‌ها و مکاتبات: گزارش‌ها و نامه‌های رسمی که با امضای مسؤولان دستگاه‌های مندرج در قانون ارسال می‌شوند.
و- سخنرانی و مصاحبه رسمی: سخنرانی و مصاحبه روسای قوای سه‌گانه، وزیران، معاونان رییس‌جمهور، رؤسای دیوان عالی کشور و دیوان عدالت اداری، دادستان کل کشور، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، فرماندهان ستادهای مشترک سپاه پاسداران و ارتش و فرماندهان نیروهای پنجگانه سپاه پاسداران و نیروهای سه‌گانه ارتش و فرمانده نیروی
١- آییننامه اجرایی قانون ممنوعیت بکارگیري اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه موضوع تصویب‌نامه شماره ١٦٩٤١/ت ١٧٧٨٨ هـ مورخ ١٤/٤/١٣٧٨- مصوب ١٣٧٨ و اصلاحات بعدي آن در جلسه مورخ ١٤/١١/١٣٩٤ هیأت وزیران اصلاح شد..
انتظامی، معاونان وزیران، رؤسای دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های آموزش عالی، رؤسا، معاونان و مدیران کل سازمان‌های دولتی و افراد همتراز آنان.
ماده ٢- دستگاه‌های قانونگذاری، اجرایی و قضایی کشور و سازمان‌های وابسته به آنها و شرکت‌های زیر پوشش، وابسته یا تابعه و شرکت‌های دولتی، ملی شده یا مصادره شده یا دارای مدیریت دولتی که به نحوی زیر پوشش یکی از وزارتخانه‌ها یا سازمان‌های دولتی اداره می‌شوند و یا به نحوی از انحاء از بودجه عمومی کل کشور استفاده می‌کنند یا قسمتی از بودجه آنان را دولت تأمین می‌کند و مؤسسه‌ها و شرکت‌هایی که شمول مقررات بر آنها مستلزم ذکر نام است مانند سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، شرکت ملی نفت ایران، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، سازمان صنایع ملی ایران، شرکت مخابرات ایران، شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران و همچنین شهرداری‌ها و مؤسسه‌ها و نهادهای عمومی موضوع تبصره ذیل ماده (٥) قانون محاسبات عمومی، مشمول قانون و این آییننامه می‌باشند.
ماده ٣- مقامات مذکور در ماده(١) و دستگاه‌های موضوع ماده (٢) این آییننامه موظفند الفاظ و واژه‌های بیگانه را در گزارش‌نویسی، نامه‌نگاری، سخنرانی و مصاحبه‌های رسمی به کار نبرند.
ماده ٤ – آن دسته از کلمات عربی و همچنین بعضی از واژه‌های متعلق به سایر زبان‌ها که از دیرباز در زبان فارسی رواج یافته و هم‌اکنون جزیی از زبان فارسی محسوب می‌شود یا واژه‌ها و اصطلاحات عربی برگرفته از متون و معارف و فرهنگ اسلامی که با بافت زبان فارسی معیار هم‌خوانی و تناسب داشته باشد، واژه بیگانه تلقی نمی‌شود.
ماده ٥- مکاتبات و آگهی‌هایی که دستگاه‌های موضوع ماده (٢) برای مخاطبان غیرایرانی تهیه می‌کنند از شمول این آییننامه خارج است.
ماده ٦- افرادی که علاوه بر زبان فارسی به یکی از زبان‌های خاص اقلیت‌های دینی شناخته شده در قانون اساسی یا گویش‌های محلی و قومی رایج در بعضی مناطق ایران سخن می‌گویند، مجازند از اسامی خاص متعلق به آن زبان یا گویش در نامگذاری خدمات محصولات و مؤسسه‌ها و اماکن مربوط با درج معنا و خاستگاه به خود در همان مناطق استفاده کنند.
ماده ٧- تبدیل نام‌های خاص خدمات یا محصولات ساخت کشورهای دیگر به زبان فارسی الزامی نیست و تغییر اسامی مؤسسه‌هایی که این نوع محصولات را عرضه می‌کنند ضرورت ندارد.
تبصره: مؤسساتی که در سایر کشورها محصولاتی با نام تجاری خاص تولید می‌نمایند، در صورت سرمایه‌گذاری در ایران، می‌توانند در ثبت شرکت سرمایه‌پذیر و عرضه محصولات تولیدشده در ایران، با رعایت سایر قوانین و مقررات مربوط، از نام شرکت خارجی سرمایه‌گذار و نام تجاری خاص محصولات یاد شده استفاده نمایند و تفاوت و محدودیتی برای تبلیغات اینگونه محصولات با موارد مشابه داخلی نخواهد بود.
ماده ٨ – کالاهای صادراتی، مشروط بر این‌که در داخل کشور توزیع نشود، از شمول قانون و این آییننامه خارج است.
ماده ٩- عبارت‌های شامل الفاظ بیگانه که در نوشته‌ها یا سخنان موضوع قانون و این آییننامه به لحاظ رعایت امانت در نقل قول یا بیان خصوصیات و مقتضیات تاریخی و اجتماعی و آموزشی ذکر آنها ضرورت دارد از شمول قانون و این آییننامه مستثنی هستند.
ماده ١٠- فرهنگستان موظف است با همکاری دستگاه‌های مشمول این آییننامه به منظور زمینه‌سازی برای اجرای قانون و این آییننامه تا سه
سال واژه‌های بیگانه‌ای را که در دستگاه‌های یاد شده به کار می‌رود به معادل فارسی تبدیل کند.
ماده ١١- صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است با ایجاد واحد مناسب در تشکیلات فعلی خود ضمن زمینه‌سازی برای اجرای قانون و این آییننامه با جدیت از به‌کارگیری واژه‌های نامأنوس بیگانه خودداری کند و ضوابط دستور زبان فارسی معیار را در کلیه برنامه‌های خود رعایت نماید، صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران ملزم است واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی را پس از ابلاغ در تمامی موارد به کار برد.
ماده ١٢- دستگاه‌های یاد شده در ماده (٢) این آییننامه که به کارگاه‌ها، کارخانه‌ها، اماکن تولیدی و تجاری و خدماتی پروانه تأسیس و پروانه کسب یا بهره‌برداری یا اجازه تولید و ادامه فعالیت می‌دهند موظفند پیش از صدور پروانه و اجازه تولید و ادامه فعالیت به متقاضیان ابلاغ کنند تا نسبت به تغییر نام مؤسسه یا محصولات خود و گزینش نام فارسی اقدام کنند.
تبصره: به منظور رعایت حقوق مکتسبه و حمایت از تولیدکنندگان داخلی و صادرکنندگان، ادامه فعالیت واحدها، ارایه خدمات و تولید کالاهایی که قبلا با نام غیرفارسی، پروانه یا مجوز گرفته‌اند منوط به موافقت شورای موضوع ماده (١٧) این آییننامه است.
ماده ١٣- کلیه روزنامه‌ها و نشریه‌های فارسی‌زبان موظفند مفاد قانون را در کلیه مطالب خود از جمله آگهی‌ها رعایت کنند. بدیهی است در مورد آگهی‌های خارجی مانند مناقصه‌های بین‌المللی که باید به زبان خارجی چاپ و نشر شوند، طبق مقررات مربوط اقدام خواهند کرد.
ماده ١٤- استفاده از تابلو یانوشته‌ها یا نشانه‌هایی که‌منحصراً به خط غیرفارسی تنظیم شده باشد به استثنای نشانه‌های بین‌المللی ممنوع است. نیروی انتظامی موظف است از نصب و ادامه استفاده از آنها جلوگیری کند.
تبصره: در مواردی که کاربرد خط غیرفارسی به تشخیص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ضرورت داشته باشد، تا یک سوم اندازه خط فارسی بلامانع است.
ماده ١٥- چنانچه بر سر فارسی بودن یک نام میان صاحب مؤسسه و دستگاه‌های مجری اختلاف‌نظر پدید آید، مرجع تشخیص فرهنگستان خواهد بود که به درخواست دستگاه‌های مجری نظر خود را اعلام خواهد کرد.
تبصره – فرهنگستان موظف است ظرف سه ماه از تاریخ وصول استعلام، نظر خود را اعلام نماید در هر حال تا زمانی که فرهنگستان اعلام نظر نکرده است مجازات‌های موضوع تبصره (٨) قانون اعمال نخواهد شد.
ماده ١٦- وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی در صورت اطلاع یا مشاهده تخلف از مفاد مواد (١٢) و (١٤) این آییننامه طی اخطاریه به متخلف ضمن بیان مورد یا موارد تخلف، ١٥ روز مهلت تعیین می‌کند تا رفع تخلف صورت گیرد چنانچه پس از پایان مدت مذکور، تخلف رفع نشده باشد مراتب را به حوزه انتظامی محل اعلام می‌نماید تا نسبت به تعویض نشانه‌ها و تغییر اسامی، عناوین و یا نوشتار اقدام لازم به عمل آید. در صورت تکرار تخلف مراتب از طریق مراجع قضایی برای اعمال مجازات‌های بند (ج) و (د) تبصره (٨) قانون منعکس خواهد شد.
ماده ١٧- به منظور هماهنگی بین دستگاه‌های اجرای ذی‌ربط در انجام تکالیف مشخص شده در قانون و این آییننامه و رفع مشکلات اجرایی،
شورای هماهنگی پاسداشت زبان فارسی به ریاست وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و نمایندگان تام‌الاختیار وزرای کشور، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناری، صنعت، معدن و تجارت، امور اقتصادی و دارایی و روسای سازمان‌های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، ثبت اسناد و املاک کشور و صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران و فرمانده نیروی انتظامی، شهردار تهران و رئیس فرهنگستان تشکیل خواهد شد. تصمیمات شورا حسب مورد برای اجرا یا تصمیم‌گیری مراجع قانونی ذی‌ربط ارسال می‌گردد.
تبصره: در صورت لزوم نمایندگان سایر دستگاه‌های ذی‌ربط با دعوت رییس شورا در جلسات حضور می‌یابند.
ماده ١٨- وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی، سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران و فرهنگستان زبان و ادب فارسی و سایر سازمان‌های ذی‌ربط موظفند به نحو مقتضی از طریق وسایل ارتباط جمعی زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی اجرای قانون و این آییننامه را فراهم کنند.
اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور
کلمات کلیدی و عبارات کلیدی:
- آیین نامه اجرایی قانون ممنوعیت به کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه
- زبان فارسی
- فرهنگستان زبان و ادب فارسی
- واژه‌های بیگانه
- واژه‌های فارسی
- مجازات تخلف
- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
- دستگاه‌های دولتی
- سازمان‌ها
- شرکت‌ها
- مؤسسات
- رسانه‌ها
عبارات کلیدی:
- حفظ زبان فارسی
- جایگزینی واژه‌های فارسی
- سامانه تبلیغات قشم
- استانداردسازی زبان فارسی
- نظارت بر استفاده از واژه‌ها
- مجازات استفاده از واژه‌های بیگانه
10 سوال کلیدی و متداول همراه با پاسخ:
هدف اصلی این آییننامه چیست؟
- هدف اصلی این آییننامه اجرایی کردن قانون ممنوعیت به کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه و ترویج استفاده از زبان فارسی در تمامی حوزه‌ها است.
چه کسانی مشمول این آییننامه می‌شوند؟
- همه دستگاه‌های دولتی، سازمان‌ها، شرکت‌ها، مؤسسات، رسانه‌ها و حتی افراد در استفاده از زبان فارسی در محیط‌های کاری، تولیدات و ارتباطات باید از این آییننامه پیروی کنند.
ممنوعیت استفاده از واژه‌های بیگانه تا چه حد است؟
- استفاده از واژه‌های بیگانه در گزارش‌ها، مکاتبات، سخنرانی‌ها، مصاحبه‌های رسمی و روی تولیدات داخلی به طور کلی ممنوع است.
چه کسی مسئولیت تعیین معادل‌های فارسی برای واژه‌های بیگانه را بر عهده دارد؟
- فرهنگستان زبان و ادب فارسی مسئولیت اصلی تعیین معادل‌های فارسی را بر عهده دارد.
آیا همه واژه‌های بیگانه ممنوع هستند؟
- خیر، واژه‌هایی که از دیرباز در زبان فارسی رواج یافته‌اند و یا واژه‌های تخصصی که هنوز معادل فارسی مناسبی برای آنها نیافته‌اند، ممکن است از این قاعده مستثنی باشند.
چه مجازاتی برای تخلف از این آییننامه در نظر گرفته شده است؟
- مجازات‌ها شامل اخطار کتبی، تعویض علائم و نشانه‌ها، تعطیل موقت محل کار و لغو پروانه کار است.
نقش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اجرای این آییننامه چیست؟
- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئول نظارت بر اجرای این آییننامه و برخورد با متخلفین است.
آیا رسانه‌ها نیز مشمول این آییننامه می‌شوند؟
- بله، روزنامه‌ها، نشریات و صدا و سیما موظف به رعایت این آییننامه هستند و باید از به کار بردن واژه‌های نامأنوس بیگانه خودداری کنند.
آیا این آییننامه شامل اسامی محصولات خارجی می‌شود؟
- بله، استفاده از اسامی بیگانه روی محصولات داخلی که در داخل کشور عرضه می‌شوند، ممنوع است، اما برای محصولات خارجی استثنائاتی در نظر گرفته شده است.
آیا این آییننامه شامل اسامی علمی و تخصصی می‌شود؟
- دستگاه‌های آموزشی و پژوهشی موظفند در زمینه واژه‌گزینی و واژه‌سازی تخصصی اقدام کنند و واژه‌های پیشنهادی خود را به تصویب فرهنگستان زبان و ادب فارسی برسانند.
- 1
- 2
